Aaaah, speelgoed voor kinderen. Het begint met de belofte om nooit (maar écht nooit) felgekleurd, plastiek speelgoed in huis te halen, die bovendien muziekdeuntjes laten weerklinken die nog nachtenlang je gedachten overnemen. Echt. Nooit. Jamais. Never.
Tot dat kind jouw leven en woonkamer volledig overneemt, en daarbij hoort dus ook -jawel- plastieken en felgekleurd speelgoed. Toegegeven, verre familie en kennissen helpen maar al te graag met het spijzen van deze speelgoedcollectie. Dat terzijde.
Ik beweer dus niet dat er in ons huishouden geen sprake is van speelgoed dat valt onder bovengenoemde categorie. Maar waar ik wél op let bij de keuze van speelgoed, is dat het open en vrij spel stimuleert. Maar wat is dat nu precies?
Open-ended speelgoed? watte?
Speelgoed dat open-ended is, geeft kinderen de ruimte om zelf betekenis te geven aan het spel dat ermee gespeeld wordt. Met andere woorden: er zijn geen vooraf opgestelde regels, die mag je kindje bepalen. Er is ook geen vooraf gedefinieerd einddoel aan het spel. Kinderen kunnen dus volop fantaseren. De Valk, Bekker & Eggen (2013) onderscheiden volgende kenmerken die samen horen met open spel [1]:
Chaotisch (als in: geen vooraf bepaalde structuur)
Geen duidelijk einddoel
Spontaan, met ruimte voor improvisatie
Spel waar je zelf betekenis aan geeft
Veel ruimte voor fantasie en expressie
En waarom is dat goed? Open spel en open-ended speelgoed is héél goed voor de ontwikkeling van kinderen. Het stimuleert de creativiteit, het zelfregulerend vermogen (d.i. het vermogen om eigen keuzes te maken) en de fantasie [2,3]. Het loont dus zeker de moeite om erop te letten dat het speelgoed dat de woonkamer aan het overnemen is, ook open spel bevordert.
enkele voorbeelden van open-ended speelgoed
Losse onderdelen of 'loose parts'
Losse onderdelen zijn voorwerpen die je op verschillende manieren kan gebruiken, in verschillende soorten spel, en die op een eindeloze manier met elkaar kunnen gecombineerd worden. Denk -heel eenvoudig- bijvoorbeeld aan blokken. Ze kunnen de basis vormen voor een toren of huis, maar je kan ze ook sorteren, gebruiken in ruimer fantasiespel, enzovoort. Stapelblokken zijn ook heerlijk. Je kan ze stapelen (duh), maar ze kunnen even goed dienen als potje om andere materialen in te verzamelen, een ijsje uit te eten of thee uit te drinken.
Losse onderdelen vind je overal. Van in de natuur (bv. steentjes, schelpen, dennenappels) tot in de keukenkast (bv. ongekookte rijst en pasta). Tip: Leg verschillende losse onderdelen in een bak en laat je kind zich helemaal uitleven. Waar gaat het spel naartoe? Geen idee, maar da's net de bedoeling.
insteekpuzzels
Puzzels lijken een vooropgesteld doel te hebben. Dit is deels waar: de stukjes passen uiteraard maar op één plek. Maar je kan de stukjes ook aanbieden als loose parts. De dieren uit een dierenpuzzel kunnen op deze manier meteen deel uitmaken van een groter fantasiespel.
eenvoud is more
Geef zo veel mogelijk neutraal speelgoed dat multi-inzetbaar is. Een neutrale auto is op maandag een brandweerauto, en de dag erna de Tesla waar je man al jaren van aan het dromen is. Een pop met neutrale gezichtsuitdrukking is op woensdag een droombaby, en de dag erna de peuterpuber die je zo achter het behang kan plakken. Uit het leven gegrepen? Misschien.
Plastique fantastique?
Tot slot: wees niet te streng voor jezelf. Niet ieder stukje speelgoed in huis moet het doel hebben om van jouw kind het volgende wereldgenie te maken. Plastiek happens en zolang jouw kindje plezier heeft en intens bezig is met het spel: why not. Onthoud: batterijen kan je steeds verwijderen. Dan ben je toch al van dat muziekske af.
Liefs,
Mona
referenties
[1] De Valk, L., Bekker, T., & Eggen, B. (2013). Leaving room for improvisation: Towards a design approach for open-ended play. ACM International Conference Proceeding Series, June, 92–101. https://doi.org/10.1145/2485760.2485771
[2] Morrison, A., Viller, S., & Mitchell, P. (2011). Building sensitising terms to understand free-play in open-ended interactive art environments. Conference on Human Factors in Computing Systems - Proceedings, May, 2335–2344. https://doi.org/10.1145/1978942.1979285
[3] van Beukering, A., De Valk, L., & Bekker, T. (2014). Wobble: Supporting Social Play through an Open-ended Play Environment. In J. van Leeuwen, P. J. Stappers, M. Lamers, & M. Thissen (Eds.), Chi Sparks Conference (Issue April 3). The Hague University of Applied Sciences.